pH pochwy – jakie powinno być i jak o nie zadbać?

1. Co to jest pH pochwy?
2. Jakie jest prawidłowe pH pochwy?
3. pH pochwy w ciąży
4. Co wpływa na prawidłowe pH pochwy?
5. Nieprawidłowe pH pochwy – objawy
6. Stany zapalne pochwy z podwyższonym pH
7. Stany zapalne pochwy z prawidłowym pH
8. Jak sprawdzić pH pochwy? Test
9. Jak zadbać o naturalne pH pochwy? Domowe sposoby

Prawidłowe pH pochwy jest jednym z kluczowych czynników fizjologicznych dla utrzymania dobrego zdrowia intymnego. Jakiekolwiek rozbieżności od normy mogą prowadzić do powstawania nieprzyjemnych dolegliwości lub świadczyć o już toczących się stanach patologicznych. Co wpływa na poziom pH w pochwie? Jak utrzymać prawidłowy odczyn i leczyć odchylenia od normy?

Co to jest pH pochwy?

pH pochwy, czyli odczyn pochwy, to jedna z fizjologicznych barier ochronnych organizmu kobiety. Warunki panujące w jej wnętrzu (ciepło i wilgoć), sprzyjają rozwojowi patogenów, takich jak bakterie i grzyby. Odpowiednia kwasowość pochwy zapobiega rozrostowi niekorzystnej mikroflory, przeciwdziałając infekcjom i stanom zapalnym ^[4].

Fizjologicznie florę bakteryjną kobiecej pochwy w głównej mierze (nawet do 95% całej mikroflory) budują pałeczki kwasu mlekowego (Lactobacillus vaginalis), które rozkładają glikogen zawarty w błonie śluzowej pochwy do kwasu mlekowego, utrzymując odczyn pH pochwy na odpowiednio kwasowym poziomie ^[2].

W ten sposób ograniczony jest rozwój patogenów, które mogłyby powodować nie tylko infekcje w obrębie samej pochwy i sromu, ale także zakażenia wstępujące szyjki macicy, macicy i przydatków lub układu moczowego.

By po leczeniu infekcji intymnej fizjologiczna flora bakteryjna  i pH utrzymane były na prawidłowym poziomie możliwe jest zastosowanie środków takich jak globulki dopochwowe Gynoxin® Protect, które zawierają właśnie kwas mlekowy i mieszankę tyndalizowanych bakterii kwasu mlekowego uzupełniającą korzystne działanie.

Jakie jest prawidłowe pH pochwy?

Prawidłowe pH pochwy ulega zmianie wraz z wiekiem.  U kobiet w wieku rozrodczym fizjologiczny odczyn pH pochwy powinien mieścić się w przedziale od 3,8 do 4,5.

U kobiet, które przeszły już okres menopauzy kwaśne odczyn pochwy ulega zmniejszeniu, a pH podnosi się, osiągając wartość od 6,5 do 7 ^[2].

pH pochwy w ciąży

Zmiany zachodzące w czasie ciąży, głównie zmiany hormonalne, nie pozostają bez wpływu na kwaśne pH pochwy.  Prawidłowe pH pochwy w ciąży wynosi ok. 4,5, a jego utrzymanie na tym poziomie jest niezwykle istotne dla zapobieżenia ewentualnym infekcjom intymnym, które są zagrożeniem nie tylko dla zdrowia matki, ale przede wszystkim płodu.

Zmiany hormonalne, które zachodzą w organizmie kobiety w czasie ciąży, mają wpływ także na odczyn pH pochwy. W tym czasie staje się on zazwyczaj wyższy i wynosi około 4,5.

Utrzymanie właściwego odczynu pochwy u kobiet ciężarnych jest szczególnie ważne, ponieważ są one bardziej narażone na infekcje intymne.

Z tego względu Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca badanie pH pochwy przynajmniej 3 razy w trakcie ciąży. Wynikające z zaburzeń pH infekcje intymne, jeśli nie zostaną w porę zauważone, mogą prowadzić do poronień, porodów przedwczesnych lub zakażenia płodu^[8].

Co wpływa na prawidłowe pH pochwy?

Kwaśne pH pochwy to najskuteczniejsza bariera przeciwko infekcjom intymnym. Są jednak pewne czynniki, które mogą zmieniać odczyn na bardziej zasadowy. Oprócz wspomnianej wyżej ciąży, głównymi przyczynami podwyższenia prawidłowego pH są ^[4.5]:

• menopauza,
• spadek odporności organizmu,
• hormonalne środki antykoncepcyjne,
• niewłaściwa higiena krocza i okolic intymnych (irygacje pochwy, a także stosowanie nieodpowiednich detergentów),
• cukrzyca, insulinooporność,
• alergie,
• niektóre leki (glikokortykosteroidy, antybiotyki),
• zabiegi ginekologiczne w pochwie,
• częste stosunki seksualne (zwłaszcza z różnymi partnerami).

Zobacz też: Infekcje intymne po stosunku – jak im zapobiegać? 

Nieprawidłowe pH pochwy – objawy

Podwyższone pH pochwy może prowadzić do rozwoju patogenów w jej wnętrzu i do infekcji intymnych, które najczęściej mają bardzo podobne objawy, bez względu na tym zakażenia, który może być bakteryjny, grzybiczy lub mieszany.

Najczęstszymi objawami są:

• świąd lub pieczenie sromu,
• zaczerwienienie i obrzęk,
• nieprzyjemny zapach,
• upławy

Infekcje intymne wymagają jak najszybszej reakcji, dlatego po zauważeniu objawów, dobrze jest zwrócić się do lekarza ginekologa po dokładną diagnozę i schemat leczenia.

Stany zapalne pochwy z podwyższonym pH

Wśród najczęstszych infekcji, przebiegających ze wzrostem odczynu pH pochwy należą waginoza bakteryjna i rzęsistkowica.

W pierwszym przypadku przyczyną jest nagły przerost bakterii wchodzących w skład fizjologicznej mikroflory, przy jednoczesnym niedoborze pałeczek kwasu mlekowego.

Najbardziej rozpoznawalnym objawem w tej sytuacji jest gęsty, biały śluz o nieprzyjemnym zapachu ryby ^[6].

Rzęsistkowica to z kolei zakażenie pierwotniakiem rzęsistka pochwowego. To jedna z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową. W wielu przypadkach zakażenie rzęsistkiem przechodzi bezobjawowo, jednak niekiedy na infekcję tym pierwotniakiem wskazują pieniste upławy w żółto-zielonym kolorze i silny świąd/pieczenie okolic intymnych.

Prawidłowe leczenie rzęsistkowicy obejmuje zarówno kobietę, jak i partnera ^[6].

Stany zapalne pochwy z prawidłowym pH

Nie wszystkie infekcje pochwy sprawiają, że jej odczyn pH wzrasta. W niektórych przypadkach mieści się on w normie, pomimo toczącego się zakażenia. Jedną z takich sytuacji jest infekcja drożdżakiem z rodzaju Candida (np. C. albicans). Zakażeniom grzybiczym zazwyczaj towarzyszy silny świąd oraz białe, serowate w konsystencji upławy. Często zdarza się także dyskomfort w czasie mikcji oraz stosunków płciowych ^[7].

Zobacz też: Kiedy wiadomo, że grzybica pochwy jest wyleczona?

Kandydoza jest jedną z najczęstszych infekcji grzybiczych. Czynnikami, które zwiększają prawdopodobieństwo jej wystąpienia są ^[3]:

• cukrzyca,
• otyłość,
• obniżona odporność,
• stan po terapii antybiotykami lub sterydami.

Szacuje się, że kandydoza dotyka nawet 75% kobiet ^[9], a u znacznej większości z nich ma tendencje do nawracania. By zapobiec powracaniu problemu, warto stosować środki wspomagające regenerację śluzówki pochwy oraz przywracają naturalne pH po leczeniu infekcji np. wyrób medyczny Gynoxin® Protect.

Przy objawach w leczeniu infekcji grzybiczej i mieszanej pomogą leki, jak kapsułki dopochwowe  Gynoxin ®Uno i Gynoxin® Optima oraz  krem dopochwowy Gynoxin® Optima.

Jak sprawdzić pH pochwy? Test

Test diagnostyczny pH pochwy to nieskomplikowana procedura, którą można wykonać samodzielnie w domu, przy pomocy specjalnego zestawu dostępnego w aptekach.

W zależności od wybranego testu należy użyć papierka lakmusowego lub specjalnego aplikatora, który wystarczy umieścić w pochwie na czas od 10 do 20 sekund.

Po wyjęciu testu należy następnie porównać jego kolor z dołączoną do zestawu skalą referencyjną. Im bardziej czerwony kolor testu, tym wyższe, czyli bardziej zasadowe pH ^[5].

Jak zadbać o naturalne pH pochwy? Domowe sposoby

Utrzymywanie naturalnie kwaśnego pH pochwy to najlepszy sposób na zapobieżenie nieprzyjemnym dolegliwościom, związanym z infekcjami intymnymi. Aby domowymi sposobami  wpłynąć korzystnie na pH pochwy, należy ^[1,2]:

• prawidłowo dbać o higienę okolic intymnych – liczy się nie tylko regularne mycie, ale również używanie delikatnych i dedykowanych do tych okolic detergentów. Powinno się pamiętać o tym, że zarówno zbyt rzadkie, jak i za częste zabiegi higieniczne mogą niekorzystnie wpłynąć na mikroflorę bakteryjną pochwy, nie należy także stosować irygacji pochwy,
• nosić odpowiednią bieliznę – zbyt ciasna, nieprzewiewna bielizna ze sztucznych tworzyw może prowadzić do przepocenia i mikrootarć w okolicach intymnych,
• dbać o higienę seksualną – częste zmiany partnerów, stosunki bez zabezpieczenia, zaniedbanie prawidłowej wilgotności w trakcie stosunków, również mogą prowadzić do zmian pH pochwy, a także zwiększać ryzyko zakażeń wenerycznych,
• zadbać o dietę – zbyt duża podaż cukrów prostych może wpływać na zwiększenie częstości zakażeń drożdżakami.

Dodatkowo warto zastosować dodatkowe leczenie osłonowe i probiotyczne w przypadku antybiotykoterapii. A w stanach zaburzeń hormonalnych (np. w okresie menopauzy) dokładnie obserwować kondycję hormonalną organizmu i w razie potrzeby wprowadzić hormonalną terapię zastępczą.

(i), (ii) Artykuł zawiera informacje na temat:

(i) Leków dostępnych bez recepty:

Nazwa produktu leczniczego: (A) Gynoxin Optima, 200 mg, kapsułka dopochwowa, miękka. (B) Gynoxin Uno, 600 mg, kapsułka dopochwowa, miękka. (C) Gynoxin Optima, 20 mg/g (2%), krem dopochwowy. Nazwa powszechnie stosowana substancji czynnej: (A, B, C) Azotan fentikonazolu (Fenticonazoli nitras). Dawka substancji czynnej: 1 kapsułka dopochwowa, miękka zawiera: (A) 200 mg azotanu fentikonazolu. (B) 600 mg azotanu fentikonazolu. (C) 100 g kremu dopochwowego zawiera 2 g azotanu fentikonazolu. Postać farmaceutyczna: (A, B) Kapsułka dopochwowa, miękka. (C) Krem dopochwowy. Wskazania do stosowania: (A, B, C) Drożdżyca błon śluzowych narządów płciowych (zapalenie sromu i pochwy, zapalenie pochwy, upławy). Leczenie zakażeń mieszanych pochwy. (A, B, C) Gynoxin przeznaczony jest do stosowania u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 16 lat. U kobiet w wieku powyżej 60 lat, Gynoxin można stosować po konsultacji z lekarzem. Podmiot odpowiedzialny: (A, B, C) Recordati Industria Chimica e Farmaceutica S.p.A., Via Civitali 1, 20148 Mediolan, Włochy.

To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

(ii) wyrobu medycznego:

Gynoxin Protect, 10 globulek dopochwowych. Zastosowanie: Wspomaganie w procesie leczenia objawów związanych z zapaleniem sromu i pochwy różnego pochodzenia. Ochrona błony śluzowej pochwy przed namnażaniem chorobotwórczych mikroorganizmów, przywrócenie prawidłowego pH pochwy i łagodzenie objawów, w tym świądu. Importer/Podmiot prowadzący reklamę: Recordati Polska sp. z o.o. Upoważniony przedstawiciel: Erbozeta Austria GmbH Producent: Logus Pharma S.r.l.

To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.

PL-GYNOX-0067

Bibliografia:

1. Nalewczyńska, A., Cendrowska, A., Kowalska, J., & Szyszka, B. (2009).Zaburzenia biocenozy pochwy – postępowanie diagnostyczne oraz leczenie. Ginekol Prakt, 3, 33-369.
2. Godha, K., Tucker, K. M., Biehl, C., Archer, D. F., & Mirkin, S. (2018). Human vaginal pH and microbiota: an update. Gynecological Endocrinology, 34(6), 451-455.
3. MILLER, Elizabeth A., BEASLEY, DeAnna E., DUNN, Robert R., et al. Lactobacilli dominance and vaginal pH: why is the human vaginal microbiome unique?. Frontiers in microbiology, 2016, vol. 7, p. 1936.
4. G. Tachedjian, M. Aldunate,  C. Bradshaw, R. A Cone, The role of lactic acid production by probiotic Lactobacillus species in vaginal health,
5. NIZIURSKI, Piotr, ADAMCZYK, O., et GRUSZKA, Jakub. Ocena przydatności samokontroli pH wydzieliny pochwowej przez kobiety ciężarne we wczesnym wykrywaniu bakteryjnego zakażenia pochwy. Studia medyczne, 2012, vol. 26, no 2, p. 49-53.
6. JARZĄBEK-BIELECKA, Grażyna, PAWLACZYK, Mariola, PAWLACZYK, Michał, et al. Problem stanów zapalnych żeńskich narządów płciowych–ocena wiedzy dziewcząt na temat profilaktyki i leczenia. Medycyna rodzinna, 2018, vol. 21, no 1A, p. 29-36.
7. KAŹMIERCZAK, Wojciech, FIEGLER, Patrycja, et WĘGRZYN, Piotr. Zakażenia grzybicze pochwy–diagnostyka, leczenie i zapobieganie nawrotom. 2004.
8. MILEWICZ, Tomasz, HEJNAR, Janusz, JACH, Robert, et al. Bakteryjna choroba pochwy a ryzyko zagrożenia porodem przedwczesnym. Przegląd Lekarski, 2010, vol. 67, no 2.
9. Anh D.N., Hung D.N., Tien T.V., i in., Prevalence, species distribution and antifungal susceptibility of Candida albicans causing vaginal discharge among symptomatic non-pregnant women of reproductive age at a tertiary care hospital, Vietnam, „BMC Infectious Diseases” t. 21 nr 1 (2021), DOI: https://doi.org/10.1186/s12879-021-06192-7, https://bmcinfectdis.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12879-021-06192-7.