Jak odróżnić infekcje intymne – grzybicze, bakteryjne i mieszane?
Zakażenia grzybicze i bakteryjne pochwy należą do najczęściej rozpoznawanych infekcji intymnych u kobiet. Nieco rzadziej, bo około 1/3 wszystkich przypadków dotyczy zapaleń o mieszanej etiologii. Jak sprawdzić, czy mamy z nimi do czynienia i jak je rozróżnić?
Droga do zakażenia
Pochwa ma swoje typowe środowisko. Szczególną rolę odgrywają tu pałeczki kwasu mlekowego (bakterie Lactobacillus). Przetwarzają one obecny w nabłonku pochwy glikogen w kwas mlekowy. Związek ten zapewnia kwaśny odczyn pH pochwy – niesprzyjający rozwojowi chorobotwórczych patogenów. Część bakterii Lactobacillus produkuje również silnie bakteriobójczy nadtlenek wodoru, antybakteryjne bakteriocyny oraz związki hamujące rozwój inwazyjnych form grzyba Candida albicans. Bakterie beztlenowe stojące za infekcjami bakteryjnymi oraz drożdżaki z rodzaju Candida wywołujące grzybicę mogą w niewielkiej ilości występować w pochwie i nie prowadzić do zakażenia. Groźne stają się wtedy, gdy równowaga w ekosystemie pochwy zostaje zachwiana, a ilość pożytecznych bakterii Lactobacillus zmniejsza się. Otwiera to drogę do namnażania się chorobotwórczych drobnoustrojów.
Wydzielina pod lupą
Zarówno grzybicze, bakteryjne i mieszane zakażenia pochwy mogą wywoływać upławy, czyli wydzielinę o niewłaściwym charakterze – tj. o zmienionej chorobowo konsystencji, barwie i zapachu. Nadmierną i uciążliwą. Jeśli stan zapalny pochwy spowodowały bakterie beztlenowe (najczęściej Gardnerella vaginalis), upławy są białoszare, jednorodne, budyniowate o nieprzyjemnym rybim zapachu. Ponieważ wydzielina ta podrażnia skórę, okolice sromu i odbytu mogą być zaczerwienione i obrzęknięte. Z kolei upławy wywołane inwazją drożdży określa się jako „serowate” i grudkowate. Wyglądem i strukturą przypominają one serek wiejski, czyli wodnistą zawiesinę z grudkami. U niektórych kobiet pojawia się wydzielina gęsta i jednolita lub wodnista. Natomiast barwa upławów zależy od rodzaju chorobotwórczego grzyba. Może być biaława, żółtawa lub zielonoszara. Zapach zaś – neutralny lub przypominający słodkawą woń drożdży. Dodatkowo wykwity mogą zajmować wargi sromowe i wewnętrzne partie ud. Obraz kliniczny mieszanego zapalenia pochwy jest zwykle wypadkową objawów charakterystycznych dla zakażenia poszczególnymi patogenami zidentyfikowanymi u danej pacjentki i również obserwowane są upławy o różnym zabarwieniu.
pH papierkiem lakmusowym
Prawidłowe pH pochwy – będące jej naturalną barierą obronną – jest kwaśne i waha się między 3,5 a 4,5. W przebiegu grzybicy pochwy nie obserwuje się zmian wartości pH, odczyn pochwy jest prawidłowy (poniżej 4,5). Obecność bakterii lub grzybów w kroczu można także potwierdzić drogą badań laboratoryjnych (wymaz, posiew, PCR, antymykogram, antybiogram).
Te i inne objawy
Charakterystyczne upławy (białoszare, o rybim zapachu) wraz z podniesieniem pH pochwy przy zakażeniu bakteryjnym oraz niepokojące upławy (serowate, bezwonne lub o lekkiej woni drożdży) z pH zasadowym przy zakażeniu grzybiczym to podstawowy sposób rozróżniania tych dwóch żeńskich infekcji intymnych. Część kobiet skarży się również na miejscowe objawy towarzyszące. Przy grzybicy pochwy jest to przede wszystkim świąd okolic intymnych charakterystyczny dla tej infekcji. Ponadto przy drożdżycy może pojawić się także podrażnienie warg sromowych, ból i pieczenie przy oddawaniu moczu oraz w trakcie współżycia, a czasem suchość pochwy. Natomiast przy inwazji bakterii te problemy zwykle nie występują. Ból, swędzenie czy pieczenie w okolicy pochwy i cewki moczowej obserwuje się stosunkowo rzadko. W przypadku mieszanego zakażenia pochwy najczęściej obserwuje się pieczenie, świąd oraz wzrost pH treści pochwowej.
Infekcja bezobjawowa
W pierwszej fazie rozwoju infekcji grzybiczej, bakteryjnej czy mieszanej zakażenie zwykle nie daje o sobie znać. Dopiero w miarę rozwoju choroby objawy narastają. Co więcej, u 10–20% populacji kobiet w okresie rozrodczym, a u 40% pań w ciąży nosicielstwo drożdżaków może mieć charakter zupełnie bezobjawowy.1 Podobnie 50% kobiet z infekcją bakteryjną nie odczuwa przykrych objawów zakażenia.2 W takich przypadkach – nierzadkich – panie są zupełnie nieświadome swojego problemu zdrowotnego. Dowiadują się o nim dopiero w trakcie rutynowej wizyty u lekarza ginekologa. Warto więc dbać o regularne wizyty.
Wobec dużego zróżnicowania etiologicznego przypadków objawowych zakażeń pochwy należy rozważać leczenie w postaci preparatów o jak najszerszym spektrum działania. Nieuwzględnienie zapaleń pochwy różnego pochodzenia – grzybiczego, bakteryjnego i mieszanego – i stosowanie preparatów o zbyt wąskim spektrum działania stanowi jedną z głównych przyczyn terapeutycznych w leczeniu tych infekcji.
2. Sieroszewski P., Bober Ł., Kłosiński W., Zakażenia podczas ciąży. „Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia” 2012, t.5, z. 2, s. 65–84.
