Suchość pochwy – z czego może wynikać i jak sobie z nią radzić?

1. Suchość pochwy - jakie są przyczyny problemu?
2. Objawy suchości pochwy
3. Diagnostyka i leczenie suchości pochwy
4. Jak poradzić sobie z problemem suchości pochwy?

Suchość pochwy to problem, który jest nie tylko kłopotliwy, ale także krępujący i wstydliwy dla wielu kobiet. Choć na pierwszy rzut oka jest niewidoczna, może powodować znaczny dyskomfort oraz obniżać jakość życia. Suchość w pochwie najczęściej kojarzona jest z okresem menopauzy, jednak może dotknąć kobiet w każdym wieku. Skąd biorą się problemy z suchością w pochwie i jak sobie z nimi radzić? Tego dowiesz się z naszego artykułu!

Suchość pochwy – jakie są przyczyny problemu?

Suchość pochwy najczęściej występuje jako jeden z objawów menopauzy, ponieważ w okresie przekwitania poziom estrogenów w organizmie spada, a hormony te są kluczowe dla produkcji śluzu pochwowego. Nawet połowa kobiet w tym okresie życia może doświadczać objawów suchości pochwy, co sprawia, że jest to powszechny problem wymagający uwagi i zrozumienia^[1]. Jednak menopauza nie jest jedyną przyczyną nadmiernej suchości pochwy; z tym problemem boryka się nawet 1 na 5 kobiet^[2].

Do czynników niezwiązanych z menopauzą zaliczamy^[1]:

• zmiany i zaburzenia hormonalne niezwiązane z menopauzą (np. w ciąży i w okresie laktacji, na kilka dni przed miesiączką, a także w niedoczynności tarczycy, w przebiegu PCOS (Zespół policystycznych jajników), przy przedwczesnym wygasaniu funkcji jajników),
• przyjmowanie niektórych leków (w szczególności stosowanie antykoncepcji hormonalnej, ale również antybiotyków oraz preparatów antyhistaminowych),
• infekcje intymne,
• nieprawidłowa higiena intymna, a także stosowanie środków do irygacji lub drażniących preparatów myjących,
• palenie tytoniu,
• stres i zaburzenia depresyjne,
• stan po usunięciu jajników,
• niektóre choroby przewlekłe (tj. cukrzyca, niedoczynność tarczycy),
• leczenie onkologiczne (chemioterapia oraz radioterapia w obrębie miednicy),
• niektóre choroby reumatologiczne.

Objawy suchości pochwy

Suchość pochwy może prowadzić do wielu nieprzyjemnych dolegliwości, ponieważ zmniejszone nawilżenie w obrębie pochwy zwiększa ryzyko mikrouszkodzeń jej nabłonka. Głównym zadaniem wydzieliny pochwowej jest bowiem ochrona wrażliwej błony śluzowej pochwy.

Suchość pochwy może objawiać się w następujący sposób^[2]:

• świąd i pieczenie okolic intymnych,
• upławy,
• ból i dyskomfort w trakcie mikcji (oddawania moczu),
• zaczerwienienie i opuchlizna sromu,
• ból w trakcie stosunku płciowego.

Ostatni z wymienionych objawów może skutkować spadkiem libido^[3]. Ból doświadczany podczas zbliżeń bywa krępujący dla wielu kobiet, co może prowadzić do pogorszenia jakości ich życia erotycznego.

Diagnostyka i leczenie suchości pochwy

Ze względu na swoją złożoność, problemy z suchością pochwy powinny być skonsultowane z lekarzem. Konsultacja ma na celu wskazanie konkretnej przyczyny dolegliwości i podjęcie leczenia np.^[4]:

• w przypadku zaburzeń hormonalnych należy ocenić stopień tych nieprawidłowości i w razie potrzeby wprowadzić leczenie hormonalne (np. hormonalną terapię zastępczą w okresie menopauzalnym lub zmianę antykoncepcji hormonalnej),
• przy infekcji intymnej konieczne jest wprowadzenie środków antybakteryjnych, antywirusowych lub przeciwgrzybiczych, w zależności od rodzaju patogenu wywołującego infekcję,
• w przypadku chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, należy wdrożyć odpowiednią terapię.

Pacjentki podejrzewające u siebie infekcję intymną często sięgają po sprawdzone leki, które mają na celu zwalczanie ewentualnych patogenów. Do takich środków należą kapsułki dopochwowe Gynoxin® Uno i Gynoxin® Optima, a także Gynoxin® Optima krem dopochwowy. Leki są dostępne bez recepty i pomagają zwalczyć grzybiczą i mieszaną infekcję intymną.

W przypadku, gdy suchość pochwy występuje jedynie podczas stosunku, lekarz może zalecić konsultację seksuologiczną lub ginekologiczną. Natomiast wizyta u psychologa może być zalecana pacjentkom, u których główną przyczyną niedostatecznego nawilżenia pochwy są stres, depresja lub inne problemy psychologiczne.

W terapii suchości pochwy stosuje się również inne metody łagodzenia objawów^[4]:

• lubrykanty – żele o właściwościach zbliżonych do śluzu pochwowego, stosowane na wargi sromowe i pochwę przed planowanym współżyciem,
• globulki, kremy i żele nawilżające – środki długotrwale poprawiające nawilżenie pochwy, których efekt (w zależności od produktu) może utrzymywać się nawet do trzech dni. Jednym z takich produktów jest Gynoxin® PROTECT, które zawiera składniki o działaniu nawilżająco — regerującym takie jak kwas mlekowy.

Oprócz farmakologii i łagodzenia objawów, w terapii suchości pochwy korzystna może być zmiana niektórych nawyków. Aby złagodzić dolegliwości związane z nadmierną suchością, zaleca się wypróbowanie pewnych domowych sposobów, takich jak^[5]:

• modyfikacja nawyków higienicznych – zarówno pod względem częstości zabiegów, jak i stosowanych kosmetyków. Wybieranie bezpiecznych, hipoalergicznych preparatów zamiast drażniących i mocno perfumowanych środków może pozytywnie wpłynąć na poziom nawilżenia pochwy,
• noszenie przewiewnej i wygodnej bielizny,
• dłuższa gra wstępna podczas współżycia – suchość pochwy w trakcie stosunku może wynikać z niedostatecznego podniecenia kobiety. Wydłużony czas na grę wstępną pozwala zwiększyć ochotę na seks, co sprawia, że pochwa staje się lepiej ukrwiona i nawilżona, przygotowując się tym samym do stosunku fizjologicznie.

Szacuje się, że suchość pochwy może dotyczyć nawet 20% kobiet, jednak tylko ¼ pacjentek decyduje się na szukanie specjalistycznej pomocy^[2]. 

W niektórych przypadkach, takich jak sytuacje, gdy konkretna przyczyna suchości pochwy nie została ustalona, a także u kobiet po menopauzie lub z przedwczesnym wygaśnięciem czynności jajników, można rozważyć zabiegowe metody terapeutyczne, takie jak^[5]:

• laser CO2 – wiązka laserowa powoduje mikrouszkodzenia tkanek pochwy, które następnie goją się i rewitalizują, prowadząc do wzmocnienia elastyczności ścian pochwy i poprawiając funkcje wydzielnicze śluzówki,
• radiofrekwencja – podgrzewanie tkanek przy użyciu fal radiowych pobudza produkcję kolagenu i elastyny, poprawiając strukturę i elastyczność ścian pochwy, a także nawilżenie nabłonka,
• osocze bogatopłytkowe –  ostrzykiwanie śluzówki pochwy powoduje jej rewitalizację i stymuluje własne komórki macierzyste pacjentki do lepszego namnażania, poprawiając nawilżenie i elastyczność nabłonka,
• mezoterapia kwasem hialuronowym – podobnie, jak poprzednie metody, podanie kwasu hialuronowego wzmaga produkcję kolagenu i elastyny w komórkach, co prowadzi do uelastycznienia ścian pochwy i poprawy funkcji wydzielniczej śluzówki.

Wybór odpowiedniej metody leczenia zależy od indywidualnych cech pacjentki, współistniejących chorób oraz głównej przyczyny problemu z suchością pochwy.

Jak poradzić sobie z problemem suchości pochwy?

W zapobieganiu problemowi suchości pochwy kluczowe jest nie tylko właściwe leczenie chorób przewlekłych wpływających na nawilżenie, ale także kontrola poziomu hormonów.
Warto również wprowadzić wcześniej wspomniane zmiany w stylu życia, szczególnie w zakresie higieny intymnej oraz stosowanych preparatów higienicznych, a także wzbogacić dietę o produkty, które mogą pomóc w walce z tą dolegliwością^[6].
Są to na przykład fitoestrogeny – substancje roślinne, które imitują żeńskie hormony. Można je znaleźć w warzywach strączkowych, jabłkach, marchwi, cebuli, siemieniu lnianym oraz płatkach owsianych. Skuteczne może być także picie naparów ziołowych z ziół takich jak:

• niepokalanek mnisi,
• kozłek lekarski,
• szałwia,
• wiesiołek.

Należy także pamiętać o odpowiednim nawadnianiu organizmu oraz suplementacji witamin, zwłaszcza A i E, które wpływają na procesy syntezy kolagenu i elastyny^[7].

W diecie nie powinno zabraknąć probiotyków, szczególnie bakterii kwasu mlekowego, które stanowią większość mikroflory pochwy i pomagają utrzymać jej prawidłowe pH, co z kolei zwiększa odporność na infekcje intymne^[6].

(i), (ii) Artykuł zawiera informacje na temat:

• Leków dostępnych bez recepty:

Nazwa produktu leczniczego: (A) Gynoxin Optima, 200 mg, kapsułka dopochwowa, miękka. (B) Gynoxin Uno, 600 mg, kapsułka dopochwowa, miękka. (C) Gynoxin Optima, 20 mg/g (2%), krem dopochwowy. Nazwa powszechnie stosowana substancji czynnej: (A, B, C) Azotan fentikonazolu (Fenticonazoli nitras). Dawka substancji czynnej: 1 kapsułka dopochwowa, miękka zawiera: (A) 200 mg azotanu fentikonazolu. (B) 600 mg azotanu fentikonazolu. (C)100 g kremu dopochwowego zawiera 2 g azotanu fentikonazolu.Postać farmaceutyczna: (A, B) Kapsułka dopochwowa, miękka. (C) Krem dopochwowy. Wskazania do stosowania: (A, B, C)Drożdżyca błon śluzowych narządów płciowych (zapalenie sromu i pochwy, zapalenie pochwy, upławy). Leczenie zakażeń mieszanych pochwy. (B, C) Gynoxin przeznaczony jest do stosowania u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 16 lat. U kobiet w wieku powyżej 60 lat, Gynoxin można stosować po konsultacji z lekarzem. Podmiot odpowiedzialny: (A, B, C) Recordati Industria Chimica e Farmaceutica S.p.A., Via Civitali 1, 20148 Mediolan, Włochy.

PL-GYNOX-0068

To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Zwróć uwagę na przeciwwskazania. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

Bibliografia:

1. [red. n] Bręborowicz G. Położnictwo i ginekologia. Tom 2. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa, 2015.
2. https://www.womens-health-concern.org/wp-content/uploads/2023/11/25-WHC-FACTSHEET-VaginalDryness-OCT2023-B.pdf (dostęp 7.10.2024)
3. Skrzypulec-Plinta, V., Chełmicki, A., & Gojdź, K. Czy spadek libido po menopauzie ma podłoże hormonalne?.https://scholar.archive.org/work/fuqi6untibfc3njvekssqkwape/access/wayback/https://www.termedia.pl/Journal/-4/pdf-17215-10?filename=15.pdf
4. GONCHARENKO, Vadym, BUBNOV, Rostyslav, POLIVKA, Jiri, et al. Vaginal dryness: individualised patient profiles, risks and mitigating measures. Epma Journal, 2019, vol. 10, p. 73-79.
5. Mark, J. K. K., et al. „Vaginal dryness: a review of current understanding and management strategies.” Climacteric 27.3 (2024): 236-244.
6. BAZIAD, Ali. Diagnosis and management of vaginal dryness in menopause. M my ajalah Obstetri Dan Ginekologi, 2016, vol. 24, no 2, p. 70-73.
7. https://ruj.uj.edu.pl/entities/publication/a2570b18-88fc-48ac-a6ca-85f467b71589 [dostęp 15.10.2024]
8. Charakterystyka Produktu Leczniczego Gynoxin® Optima, 200 mg, kapsułka dopochwowa, miękka. Data zatwierdzenia: 09/2020. Odnosi się wyłącznie do czasu stosowania leku. Dotyczy leczenia drożdżycy i zakażeń mieszanych pochwy.
9. Charakterystyka Produktu Leczniczego Gynoxin® Uno, 600 mg, kapsułka dopochwowa, miękka. Odnosi się wyłącznie do czasu stosowania leku. Data zatwierdzenia: 09/2020. Dotyczy leczenia drożdżycy i zakażeń mieszanych pochwy.
10. Charakterystyka Produktu Leczniczego Gynoxin® Optima krem dopochwowy, 20 mg/g. Data zatwierdzenia: 06/2021. Odnosi się wyłącznie do czasu stosowania leku w najkrótszym schemacie terapeutycznym zgodnym z ulotką dla pacjentki. Dotyczy leczenia drożdżycy i zakażeń mieszanych pochwy.